Tag archieven: dassen

Dassenavonden

Door Aaldrik Pot

In de afgelopen twee weken zijn in een groot deel van Drenthe de jaarlijkse dassenavonden gehouden. Het is een samenwerking tussen de Dassenwerkgroep Drenthe en terreinbeheerders als Staatsbosbeheer, Stichting Het Drentse Landschap, Natuurmonumenten en verspreid over de provincie meer dan 200 vrijwilligers. Ook sommige particuliere grondeigenaren doen mee. Het doel is om zicht te krijgen op de familiesamenstelling op de verschillende burchten, maar ook om belangstellenden kennis te laten maken met het boeiende leven van de das. Als alle resultaten binnen zijn, zullen we hier een overzicht presenteren.

Dertig burchten

De dassenavond in het onderzoeksgebied Hart van Drenthe trok dit jaar bijna 80 belangstellenden en er werd bij ruim dertig burchten gepost. Dat leverde veel mooie verhalen op die hopelijk weer enigszins troost boden aan mensen die niets hebben gezien. Ik had dit jaar zelf het voorrecht bij een van de oudste en grootste burchten in het gebied te mogen zitten. (Misschien ter compensatie van vorig jaar toen Pauline Arends me een burcht had toegewezen waar ik urenlang plat om mijn buik moest liggen om überhaupt ergens zicht op te hebben onder de dichte fijnsparren).

Hoe dan ook. Deze keer hadden we ondanks een bloeddorstig leger aan muggen en knutjes een prachtige avond. Lex Duif had me er al een beetje op voorbereid dat het niet zomaar een burcht was. Voor de tweede keer in de twaalf jaar dat ik nu met dassen bezig ben, zag ik twee vrouwtjes met jongen op één burcht. Engelse toestanden! Bij beide vrouwtjes waren de de tepels duidelijk aangezogen. Vrouw 1 scharrelde met een volwassen man en 4 jongen over de burcht. Vrouw 2 met 1 jong en een jaarling even verderop. Beide vrouwen kwamen uit een andere pijp van het burchtcomplex.

Leuk om te zien was dat Vrouw 2 op een gegeven moment een kikker onder het bladerdek vandaan haalde en die aan haar jong probeerde te voeren. Die wist er echter niet zo goed raad mee waarna het vrouwtje met de kikker in de bek weg dribbelde. De achterpoten van de kikker staken daarbij als een grote slangentong naar buiten.

Begroetingsritueel

Even later kwam Vrouw 2 in de buurt van Vrouw 1 en haar gezinsleden. Ik was erg nieuwsgierig wat er zou gebeuren. Toen beide groepjes elkaar tot op een meter of vijf genaderd waren, leken ze elkaar pas op te merken. Wat volgde was een vrolijk begroetingsritueel tussen de volwassen dassen. De jongen speelden kort met elkaar, waarbij het jong van Vrouw 2 duidelijk kleiner was dan de vier van Vrouw 1. Na een paar minuten viel de dassenkluwen weer uit een. Het mannetje trok met 1 jong weg, Vrouw 1 liep met drie van haar jongen de andere kant op en Vrouw 2 liep met haar jong richting een donker stukje naaldbos. Kort daarna dook ook de jaarling, die we even kwijt waren, weer op,  vergezeld van een tiende das. Ook een jaarling en mogelijk een jong mannetje als je naar zijn iele staartje keek.

Een kort fragment van de vier spelende jongen van Vrouw 1 en het jong van Vrouw 2, die nadat hij is uitgespeeld rechts in beeld alleen verder scharrelt. Het vrouwtje dat door het beeld loopt is Vrouw 2. 

Tien dassen op één burcht! Ik heb het in Nederland nog niet eerder meegemaakt en uit de resultaten die in de loop van de avond binnen druppelden, is het nog steeds een uitzondering in het Hart van Drenthe en andere Drentse telgebieden. Maar daarover dus later meer…

Verslaggever Arnoud Bodde van het Dagblad van het Noorden heeft zich ook lek laten prikken bij de burcht. Volgende week zaterdag verschijnt in het DvhN een verslag van het avontuur. 

Een wereld van geuren

Voor de das is het reukvermogen zijn belangrijkste zintuig. Feitelijk praten dassen via een geurtaal. Ze zetten daarvoor karakteristieke geuren via hun anale geurklieren af op de burcht, belangrijke wissels en territoriumgrenzen. Een bekend fenomeen is de aanleg van een latrinecomplex op de territoriumgrens.

Wat op het onderstaande filmpje is te zien, is van en geheel andere orde en wordt mutual allo-marking genoemd. Via een speciale klier onder de staart, die uniek is voor dassen, ‘bestempelen’ ze elkaar. Het idee is dat dassen hiermee een ‘groepsgeur’ op elkaar aanbrengen om de sociale band te verstevigen.

Het is een bijzondere gedachte dat een bos vol is met voor ons vreemde talen, waar we maar weinig van weten. Wel hebben wetenschappers van de Universiteit van Oxford kunnen uitzoeken dat de geurstoffen die dassen met deze staartklier afscheiden ten minste 110 verschillende chemische componenten bevat. 21 daarvan komen bij elke das voor, maar de rest lijkt specifiek te zijn. Met andere woorden, elke das (of familie) heeft inderdaad zijn eigen specifieke geur.

Onderstaand filmpje werd gemaakt door Tonnie Sterken in het onderzoeksgebied Kop van Drenthe tijdens de zogenaamde herfstcontrole. We lopen alle burchten in het gebied nog eens na en kijken welke activiteit er is. Omdat er op een van de bijburchten van deze burcht (waar dit voorjaar een vos haar jongen grootbracht) verse sporen werden gevonden, plaatste Tonnie hier een camera. Op de beelden zijn drie jonge dassen te zien. Maar ook op de hoofdburcht, waar dit voorjaar drie jonge dassen werden geboren, waren verse graafsporen te zien. De hier geplaatste cameraval laat een beeld van een man een vrouw zien met het hierboven omschreven karakteristieke markeringsgedrag . De jongen zijn dus blijkbaar de wereld aan het verkennen… Ook van dit soort patronen weten we eigenlijk nog maar zo weinig. Daarom blijven dassen zulke boeiende wezens!